Een voor een druppelen ze rond een uur of zeven binnen. Zes dames, allemaal met een mooi bol buikje, en allemaal zo rond de 30 weken zwanger. Ze komen samen voor hun zwangerschapscontroles, en wisselen ideeën en ervaringen uit. Centering Pregnancy heet dat.
Centering Pregnancy (CP) is overgewaaid vanuit Amerika. Het is een zorgconcept waarbij zwangeren de verloskundige controles krijgen en vervolgens met elkaar in gesprek gaan over bijvoorbeeld gezond eten, de bevalling en de kraamweek. Verloskundigenpraktijk Wolkom in Drachten werkt sinds 2017 ook op deze manier.
Haal een paar keer rustig adem en zeg dan in je hoofd tegen jezelf: dit is mijn tijd. Mijn tijd voor mij en mijn baby.
Terwijl praktijkondersteuner Mirjam Boven kopjes thee inschenkt, praten de dames honderduit. Jildou laat een mooie echo-foto zien, Susanne vertelt dat ze net in de ziektewet is gegaan omdat haar werk te zwaar werd. Dan is het tijd voor de ontspanningsoefening. ‘Sluit je ogen en leg je handen op je buik’, zegt Mirjam. ‘Haal een paar keer rustig adem en zeg dan in je hoofd tegen jezelf: dit is mijn tijd. Mijn tijd voor mij en mijn baby.’ Daarna doen ze een balspel. Wie de bal vangt, vertelt hoe ze aan haar eigen naam komt en of ze al bezig zijn met een naam voor de baby.
Regina zet wat lekkere, gezonde hapjes op tafel voor bij het tweede kopje thee. Intussen meet Mirjam bij iedereen de bloeddruk en gaan ze een voor een met verloskundige Klaske Lyklema mee om naar het hartje te luisteren en de buikcontrole te doen. Die gegevens schrijven ze zelf op in hun boekje. Het idee is dat ze daardoor meer inzicht en verantwoordelijkheidsgevoel krijgen omtrent het verloop van de zwangerschap en de controles.
Kinst it der lekker in hiele jûn oer hawwe sûnder datst dy oplitten fielst.
Alien is enthousiast over Centering Pregnancy. Ze is voor de tweede keer zwanger en doet ook voor de tweede keer mee in een CP-groep. ‘Kinst it der lekker in hiele jûn oer hawwe sûnder datst dy oplitten fielst. Minsken dy’t net yn ferwachting binne, fine dat toch minder ynteressant. En it is echt in momint foar mysels.’ Ze vindt het ook leuk om te zien hoe anderen in de groep voor het eerst hun zwangerschap beleven. Zoals Folkje bijvoorbeeld. ‘Alles is nij foar my, ik stek hjir echt in hiel soad fan op. En ik fyn it moai om de erfaringen fan de oaren te hearren.’ Dat delen van ervaringen is voor Susanne, in verwachting van de tweede, de belangrijkste toegevoegde waarde. ‘It binne toch oare ynsichten dy’t je meikrije.’
Als iedereen gecheckt is, introduceert Klaske een nieuw gespreksthema. Elke deelneemster krijgt een stapeltje post-its en mag gaan opschrijven welke manieren ze kan bedenken om pijn tijdens de bevalling te verlichten of te bestrijden. Een paar minuten later hangen er op de muur een stuk of vijftien gele plakbriefjes, met daarop woorden die variëren van “in bad gaan” tot “ruggenprik” en “Hypnobirthing”. De dames vertellen elkaar wat ze weten en zo nu en dan vult Klaske dat aan met extra informatie.
‘It is ek de bedoeling dat de groep it wurk docht’, legt Klaske later uit. ‘Se moatte eins sels de ynformaasje helje, by elkoar en by ús.’ Dat is een van de grootste verschillen met individuele consulten. ‘Dan ha we fyftjin minuten per kear, dus dan moat ik de belangrykste ynformaasje gau fertelle. Dat is folle mear ienrjochtingsferkear.’ Er wordt bij Centering Pregnancy dus echt de tijd genomen om dieper op een onderwerp in te gaan. En dat is ook voor de begeleiders leuk, vindt Mirjam: ‘Want je vertelt op deze manier ook niet drie keer achter elkaar hetzelfde.’
Het is de kracht van de groep dat de deelneemsters meer en andere informatie krijgen dan wanneer ze het alleen zouden doen. Ze zijn daardoor zelfbewuster en beter voorbereid. Uit onderzoek blijkt ook dat ze de bevalling positiever beleven en dat er minder interventies zoals pijnbestrijding nodig zijn. ‘Vaak houden de vrouwen ook na de bijeenkomsten contact via een WhatsApp-groep, zo leven ze met elkaar mee en wisselen ze tips uit’, weet Mirjam. ‘Soms worden ze ook echt vriendinnen, of komen ze als groep nog geregeld bij elkaar met de kindjes.’
Der komt safolle op dy ôf sa’n earste wike, ek yn ’e holle.
De groep krijgt een stapel kaartjes met foto’s van activiteiten en momenten die passen bij de kraamweek. Voeden, de baby in bad doen, een schone luier geven, zelf eten, met de kinderwagen op pad en noem maar op. Die foto’s moeten ze neerleggen in een tijdlijn die is uitgelegd op de vloer. De dames gaan druk in overleg. ‘O ja, it gûloerke’, zegt Susanne, ‘dat is altyd ast sels jûnsite wolst.’ ‘No, ik krij der echt sin oan’, grapt Regina. Als er na tien minuten heel veel foto’s op de grond liggen, trekken de vrouwen de conclusie dat zo’n kraamweek echt wel heel druk is. Ze bespreken samen wanneer het een geschikt moment is om kraamvisite te ontvangen, en dat het eigenlijk helemaal niet raar is om dat de eerste week gewoon niet te doen. Klaske drukt ze op het hart om in ieder geval ’s avonds niks te plannen. ‘Der komt safolle op dy ôf sa’n earste wike, ek yn ’e holle. It is hiel fijn om dan jûns even rêst te hawwen. Even lekker telefyzje sjen of sa. Datst yn elk gefal niks hoefst te dwaan.’
Ik hoopje dat se selsbewuster swanger binne.
‘Het is echt mooi om ze dit soort dingen mee te kunnen geven’, zegt Mirjam. ‘Want het overkomt ons allemaal, zoveel drukte in de kraamweek.’ In de tien bijeenkomsten die een CP-groep heeft, passeren nog veel meer onderwerpen de revue. Soms komen er ook gasten, bijvoorbeeld een bekkenbodemtherapeut, een lactatiekundige of iemand van het consultatiebureau. Zo worden de deelnemers gemotiveerd en gestimuleerd om gezond zwanger te zijn. ‘Ik hoopje dat se selsbewuster swanger binne,’ zegt Klaske, ‘dat se echt even stilstean by wat der allegear op harren ôfkomt.’
In Friesland werken zeven verloskundigenpraktijken met Centering Pregnancy. Twee in Leeuwarden en in Drachten, en één in Sneek, Dokkum en Kollum. Op de website centeringhealthcare.nl kun je de adressen vinden.
Tekst en foto’s: Arjanne Nijp
Ut: heit & mem nr. 1 2020